Loading…Chim Thần Krut (Chim Thần Garuda)
ĐÔI NÉT VỀ HÌNH TƯỢNG CHIM THẦN KRUT TRONG CHÙA KHMER NAM BỘ
Trước thế kỷ XI, đa số dân tộc Khmer có tín ngưỡng theo đạo Bà-la-môn và từ thế kỷ thứ XII trở về sau, Phật giáo Nam tông trở thành tôn giáo chủ đạo, có tầm ảnh hưởng, chi phối mạnh mẽ hơn đến đời sống xã hội của người Khmer. Tuy vậy, đạo Bà-la-môn giáo không hẳn mất đi mà các nghi thức của đạo giáo này vẫn được chuyển dần và có sự kết hợp, hòa quyện với tín ngưỡng dân gian dân tộc để trở thành “tín ngưỡng truyền thống” lưu truyền cho đến ngày nay.
Hiện nay, trong mỗi gia đình người Khmer Nam bộ, khi họ xây, cất nhà mới, tổ chức lễ cưới, tang lễ hay tổ chức các lễ nghi khác của vòng đời người… thì ngoài việc thực hiện những qui định theo phong tục và lễ nghi của đạo Phật, người Khmer còn mời các vị A-cha hay thầy cúng đến coi ngày, xem tuổi, hay tổ chức cúng thần, loại trừ tà ma v.v… các việc cúng này đều thuộc về tín ngưỡng của Bà-la-môn giáo.
chim thần Krut (chim thần Garuda)
Tính dung hợp trong tín ngưỡng tôn giáo, đặc biệt là tính khoan dung, hòa hợp giữa đạo Phật và đạo Bà-la-môn ở dân tộc Khmer còn thể hiện rõ nét ở sự xuất hiện ngày càng nhiều hơn qua các hình tượng của thần Prum (thần 4 mặt), thần Pres-anh, thần Tê-vô-đa, Yeak (chằn), các linh thú Kây no, Reahu, Rắn Neakarech, Hoong (chim Phượng Hoàng), Reachaxay (Lân sư) và Krut… trong các công trình kiến trúc của các ngôi chùa Khmer. Trong đó, hình tượng chim thần Krut là hình ảnh được các nghệ nhân quan tâm và tác tạo khá phổ biến nhất.
Người Khmer gọi chim thần “Krut”, là để chỉ một con vật linh thiên, được bắt nguồn từ thần thoại Ấn Độ cổ đại, gọi là Garuda, Garuda là con vật được thần Visnu – một trong những vị thần tối thượng của Bà-la-môn giáo dùng để cưỡi. Vì vậy, chim thần Krut (hay Garuda) xuất hiện khá phong phú trong các mẫu truyện thần thoại và nhất là hình tượng của chim thần đã đi sâu vào đời sống tâm linh, thẩm mỹ của người Khmer bằng sự thể hiện tài hoa qua những công trình kiến trúc tôn giáo của người Khmer.
chim thần Krut (chim thần Garuda)
Theo truyền thuyết, Kasyapa – một nhà hiền triết quyền uy có 02 người vợ được Kasyapa yêu quý nhất là 02 chị em nữ thần Vin-ta (chị) và nữ thần Kro-dhus (em), cả hai đều là con của thần Russey-ka-la-pas. Nữ thần Vin-ta sinh ra chim thần Krut (Garuda) và nữ thần Kro-dhus sinh ra rắn Naga.
Ngay từ khi mới ra đời, Krut đã sở hữu một hình thể khổng lồ, dữ tợn được biểu hiện một loài chim săn mồi, có hình đầu người, 03 mắt và chiếc mỏ nhọn và cong quắp, cùng móng chân sắc nhọn của Đại Bàng và có một sức mạnh khủng khiếp có thể hủy diệt cả vũ trụ.
Với sức mạnh trên, theo lời thỉnh cầu từ các vị thần, chim thần Krut đã giảm bớt kích thước và sinh lực của mình. Ngoài ra, Krut còn bị đọa đài trong thân phận của một kẻ tôi tớ, chỉ vì thua sau một lần cá cược của mẹ Krut với nữ thần Kro-dhus. Riêng về chim thần Krut và rắn Naga luôn có xung đột mỗi khi họ gặp nhau và chim thần luôn là người chiến thắng.
Với oai lực của loài mãnh cầm đầy sức mạnh như vậy, mà hình tượng chim thần Krut (Garuda) đã trở thành biểu tượng của các nước như Thái Lan, Indonesia, và thủ đô Ulan Bator (Mông Cổ). Ở Ấn Độ, Krut được dùng là biểu tượng của quân đội… Bên cạnh đó, chim thần Krut là một trong những motip trang trí khá phổ biến trong các công trình kiến trúc truyền thống của một số nước Châu Á.
Hình tượng Krut đã có mặt trong nền văn hóa Khmer Nam bộ từ khá sớm và được tôn vinh như lực lượng siêu nhiên, là vị thần tối cao được người Khmer tôn kính, là hiện thân của cái thiện giúp đỡ những người gặp phải hoạn nạn, khó khăn chống lại cái ác, trừng trị kẻ ác. Có lẽ xuất phát từ ý nghĩa trên, nên các nghệ nhân Khmer thường dùng hình tượng chim thần trang trí trong những ngôi chùa và được thể hiện hình tượng Krut trong tư thế dang đôi cánh rộng, trông như những cánh tay săn chắc, lực lưỡng nắm chặt thân rắn Naga căng ngang xé ra từng mãnh bằng mỏ và chân.
chim thần Krut (chim thần Garuda)
Nhìn vào các công trình kiến trúc của chùa Khmer, từ cổng đến ngôi Chánh điện, Sala, tăng xá… chúng ta dễ dàng bắt gặp hình tượng Krut. Dù lớn hay nhỏ và được làm bằng chất liệu gì thì Krut luôn được thể hiện trong tư thế dang đôi cánh hoặc đôi tay đỡ lấy tầng mái, thân đứng tựa vào các đầu cột. Việc đặt Krut ở vị trí như vậy, vừa tạo nên sự thanh thoát, chắc chắn, khỏe khoắn cho các bộ cột chống đỡ những mái chùa đồ sộ, nặng nề, vừa góp phần làm tăng thêm vẻ đẹp, sự uy nghi cho công trình. So với hình tượng Krut trước đây, cụ thể là các loại tượng nhỏ đúc đồng, thì hình tượng Krud ngày nay đã được các nghệ nhân Khmer “cải biên” đi rất nhiều; nét mặt trông hiền hòa hơn, dáng dấp gần giống với con người hơn, ở một số nơi con mắt ở giữa (mắt thứ 3) có khi không còn tồn tại, đôi cánh thì được thu nhỏ lại hoặc có nơi người ta bỏ hẳn, thay vào đó là cánh tay người; cũng có những nghệ nhân thể hiện đồng thời cả hai: vừa có cánh chim vừa có tay người. Riêng hình ảnh rắn Naga – một nạn nhân bị Krut xé xác cũng không còn xuất hiện nhiều, có những nơi đã mất hẳn. Điều này có lẽ do Krut thường được đặt ở vị trí đầu cột, có chức năng như cây chống, vì thế nếu đưa thêm hình ảnh rắn Naga vào sẽ làm cho kiến trúc có cảm giác nặng nề hơn. Hay phải chăng với tư tưởng từ bi, hỉ xả của đạo Phật, luôn có xu hướng đẩy lùi cái ác, cái vô minh ra khỏi cuộc sống, hướng con người tới giá trị của trí tuệ, của cái tốt, cái đúng, cái đẹp mà các nghệ nhân Khmer đã có sự “cải biên” khi thể hiện hình tượng Krut.
Chùa Dơi Sóc Trăng.
Hiện nay, hầu hết những ngôi chùa Khmer ở Nam bộ, hình tượng Krut hầu hết được đúc khuôn bằng xi-măng, có rất ít hình tượng Krut làm từ chất liệu gỗ. Tại tỉnh Sóc Trăng, hình tượng Krut được thể hiện trong các công trình kiến trúc tại chùa Kh’leang, chùa Mahatúp (chùa Dơi), chùa Srolon (chùa Chén Kiểu) …. Đặc biệt, tại Phòng Trưng bày Văn hóa Khmer tỉnh Sóc Trăng, vẫn còn lưu giữ một số hình tượng chim thần Krut được chế tác từ gỗ, tượng có dáng vẻ rất hài hòa, cân đối, các đường chạm, đục rất sắc nét, điêu luyện và rất có giá trị về mặt nghệ thuật.
Nhìn chung qua quá trình phát triển, dẫu được làm từ chất liệu gì, thì một điều chắc chắn rằng chim thần Krut mang giá trị văn hóa, vừa là vật thể vừa là phi vật thể trong kho tàng văn hóa của đồng bào Khmer, góp phần làm phong phú hơn nét nghệ thuật trong nền văn hóa đặc sắc đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam./.
Theo Thanh Lê
Tài liêu tham khảo:
– http://vi.wikipedia.org/wiki/Garuda
– http://www.bachkhoatrithuc.vn-Garuda
– http://www.phatgiaobaclieu.com: Hình tượng Krut trong đời sống văn hóa nghệ thuật của người Khmer của Thạc sĩ Hứa Sa Ni – Trường Đại học Văn hóa thành phố Hồ Chí Minh.
══════════════════════════
☢️ Chúng tôi chuyên Tour du lịch Trong Nước, Tour du lịch Nước Ngoài, cập nhật tour khởi hành hàng tháng, tour khởi hành hàng ngày, tour du thuyền Hạ Long, Dịch vụ bán vé máy bay, vé tàu hỏa, đặt phòng khách sạn, dịch vụ visa du lịch…. Mọi chi tiết xin liên hệ chúng tôi để được phục vụ ‼️
————————————————–
SMILE TRAVEL Co.,LTD
? Văn phòng GD: Số 4 Ngõ 266 Nguyễn Văn Cừ, Long Biên, HN.
? E-mail: info@smiletravel.com.vn | ? Tel: 024.66.86.62.87
? Hotline tư vấn 24/7: 0️869 167 868
? Dịch Vụ Tour: 0865 283 168 – 0865 238 168
? Dịch Vụ Visa: 0988 989 973 – 0865 382 168
? Website: www.smiletravel.com.vn or www.tourduthuyenhalong.vn
– GPKD Lữ Hành Quốc Tế: 01-1051/TCDL-GP LHQT
– MST: 0106885169
